जलसंपदा विभागाच्या ताज्या आकडेवारीनुसार, मराठवाड्यातील काही धरणांमध्ये पाणीसाठा हळूहळू वाढत आहे, पण अनेक धरणांना अजूनही पाण्याची प्रतीक्षा आहे. पावसाच्या या स्थितीवर विचार करतांना, यंदा कमी पाणीसाठ्याचे मुख्य कारण म्हणजे असमान पावसाचे वितरण आणि कमी पाऊस असलेल्या क्षेत्रांचे प्रभाव आहे.
जायकवाडी धरण
ऑगस्ट महिन्यात राज्यभर मान्सूनची उपस्थिती दर्जेदार झाली असून, पावसाची तीव्रता काहीशी कमी झाली आहे. नाशिक आणि नगर जिल्ह्यात झालेल्या संततधार पावसामुळे मराठवाड्यातील धरणांची स्थिती सुधारली आहे. जायकवाडी धरणाचा पाणीसाठा महिन्याच्या सुरुवातीला 5 टक्के होता, पण आता तो 26.65 टक्क्यांपर्यंत पोहोचला आहे. या धरणाची पूर्ण क्षमता 118.8 टीएमसी आहे, त्यामुळे आताच्या साठ्यातून उर्वरित पाणीसाठ्याची स्थिती सुधारणे अपेक्षित आहे. यामुळे छत्रपती संभाजीनगर आणि आसपासच्या भागांमध्ये पाण्याचा पुरवठा सुधारण्याची आशा आहे.
हे देखील वाचा: जायकवाडी धरण: १८ दरवाजे उघडले, गोदापात्रात विसर्ग सुरू
मराठवाड्यातील इतर धरणांची स्थिती
जलसंपदा विभागाच्या माहितीनुसार, मराठवाड्यातील एकूण 920 धरणांमध्ये सरासरी 25.94% पाणीसाठा आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत यंदा 5.57% कमी पाणीसाठा आहे. राज्याच्या इतर 5 महसूल विभागांच्या तुलनेत मराठवाड्यातील पाणीसाठा कमी असला तरी, मध्य महाराष्ट्रातील पावसामुळे धरणसाठ्यात सुधारणा झाली आहे.
1. निम्न दुधना धरण: 10% भरले असून, 0.86 टीएमसी पाणी शिल्लक आहे. या धरणातील कमी पाणीसाठ्यामुळे धरणाच्या पाणी पुरवठा क्षमतेवर परिणाम झाला आहे.
2. पूर्णा येलदरी धरण: 33.21% पाणीसाठा असून, 9.50 टीएमसी पाणी शिल्लक आहे. या धरणाचे पाणी आंतरराज्यीय पाणी वाटपाच्या योजनांमध्ये वापरले जाते.
3. बीडचे माजलगाव धरण: अजूनही शुन्यावर आहे, गेल्या वर्षी 15.54% पाणीसाठा शिल्लक होता. माजलगावच्या आसपासच्या शेतकऱ्यांना पाण्याची गरज मोठी आहे, त्यामुळे धरणाच्या पुनरावलोकनाची गरज आहे.
4. मांजरा धरण: 2.83% पाणीसाठा शिल्लक असून, मागील वर्षी 26.85% भरले होते. यामुळे सिंचन आणि पिण्याच्या पाण्याच्या गरजा भागवण्यासाठी आवश्यक बदलांची गरज आहे.
5. नांदेडचे उर्ध्व पैनगंगा धरण: 52.62% भरले असून, गेल्या वर्षी 63.65% पाणीसाठा होता. सध्या 17.92 टीएमसी पाणी शिल्लक आहे. या धरणातील पाणी सिंचनासाठी आणि पिण्याच्या पाण्याच्या उपलब्धतेसाठी वापरले जाते.
हे देखील वाचा: मराठवाड्यात पावसाचा तडाखा: जायकवाडी धरण भरले, बीड आणि जालना जिल्ह्यात पूरस्थिती
धाराशिवातील धरणे
धाराशिवमध्ये झालेल्या जोरदार पावसामुळे बहुतेक धरणे भरली आहेत. तेरणा धरण आता 29.36% भरले आहे. उजनी धरण देखील भरले आहे, त्यामुळे धाराशिवकरांना यंदा दिलासा मिळालेला आहे. धाराशिव आणि आसपासच्या क्षेत्रात पावसामुळे क्षेत्रीय जलसाठा सुधारला आहे.
नाशिकच्या धरणांमधून जायकवाडीला 10 टीएमसी पाणी
नाशिक जिल्ह्यातील धरणे तीन आठवड्यांपूर्वी तळ गाठण्याच्या मार्गावर होती. परंतु, दोन दिवसांच्या मुसळधार पावसामुळे धरणसाठ्यात मोठी वाढ झाली आहे. जिल्ह्यातील धरणांमध्ये सुमारे 37,585 दशलक्ष घनफूट म्हणजेच 57% जलसाठा झाला आहे. नाशिक शहराला पाणी पुरवठा करणारे गंगापूर धरण देखील तुडूंब होण्याच्या मार्गावर आहे. मुसळधार पावसामुळे नाशिकमधील आठ धरणांमधून विसर्ग सुरु झाला आहे, ज्यामुळे जायकवाडी धरणात 10 टीएसी पाणी रवाना झाले आहे. त्यामुळे मराठवाड्यातील पाण्याची गरज भागवण्यात मदत होईल.
हे देखील वाचा: जायकवाडी धरण पूर्ण क्षमतेच्या जवळ; नाशिक-नगरमधून पाणी सोडण्याची आवश्यकता नाही
आधारभूत माहिती
असे असले तरी, धरणांच्या पाणीसाठ्यात झालेल्या बदलांचा प्रभाव पिण्याच्या पाणीपुरवठा, कृषी पाणी व्यवस्था आणि विद्यमान सिंचन योजनांवर मोठ्या प्रमाणात पडू शकतो. जिल्ह्यातील कृषी क्षेत्रासाठी हा पाणीसाठा अत्यंत महत्त्वाचा आहे, कारण पावसाच्या कमतरतेमुळे पिकांची उत्पादकता कमी होऊ शकते.
आता पुढील पावसाच्या स्थितीवर आणि पाणीसाठ्याच्या सध्याच्या स्थितीवर लक्ष ठेवणे आवश्यक आहे, जेणेकरून मराठवाड्यातील पाणी व्यवस्थापन आणि सिंचन योजनांचा प्रभावी वापर होईल.
